Strenger studieadvies leidt tot hogere cijfers

Het onderzoek van Kickert verschijnt op een moment dat het bsa zijn langste tijd gehad lijkt te hebben. Eind oktober stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met een motie van GroenLinks om het bsa af te schaffen. Universiteiten en hogescholen mogen hun eerstejaars studenten dan nog wel een advies geven over voortzetting van hun studie, maar mogen ze niet meer wegsturen. Minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, D66) stelde het bsa al eerder ter discussie, omdat het volgens haar leidde tot rendementsdenken en een te hoge druk op studenten.

Studenten gaan sneller door hun studie met een stok achter de deur, maar halen ook betere cijfers. Hoe komt dat?

„Het verraste mij ook. Ik heb gekeken naar de opleidingen bedrijfskunde, geneeskunde en psychologie. Daar zag ik dat na het strengere advies ongeveer 20 procent meer studenten binnen een jaar hun eerste studiejaar haalden. De cijfers die ze haalden, zijn niet gigantisch hoger, maar er is duidelijk een verschil te zien. Ik vermoed dat het komt omdat hun motivatie omhoog ging door de strengere eisen. Ze gingen harder en gerichter werken.”

In Rotterdam geldt een strenger bindend studieadvies dan aan andere universiteiten en hogescholen. In hoeverre is uw onderzoek representatief?

„Binnen de opleidingen die ik heb onderzocht, zijn ook weer verschillen in wat studenten moeten halen. De rode draad in al mijn data is dat er snellere studievoortgang is als de eisen strenger zijn.”

Het bsa ligt onder vuur, omdat het zou leiden tot stress bij studenten. Wat vindt u van die kritiek?

„Ik ben niet tegen het bsa. Ik heb het altijd vreemd gevonden dat je op de middelbare school wel alles in een jaar moet halen, maar in het hoger onderwijs mag uitlopen. En dat het voor stress zorgt, vind ik eerlijk gezegd niet per se een probleem. Van een studie in het hoger onderwijs mag je verwachten dat het af en toe een beetje stressvol is.”

Een andere zorg: het bsa zou ertoe leiden dat studenten worden ‘rondgepompt’: wie niet verder mag aan de Erasmus Universiteit, schrijft zich gewoon in op de UvA.

„Ik ben een aantal jaar studieadviseur geweest en zag dit inderdaad gebeuren. Ik kan het me ook wel voorstellen: als je per se die ene studie wilt doen, laat je je niet tegenhouden.”

Het bsa hoeft van u niet afgeschaft, maar u pleit in uw proefschrift wel voor een andere manier van toetsen.

„Bij de meeste tentamens worden studenten vooral getoetst op hun geheugen. Ze worden beloond om feitjes uit hun hoofd te leren. Tentamens bestaan vaak uit multiplechoicevragen.”

Studenten leren bovendien heel gericht: als er drie leerdoelen worden beloond en de vierde niet, slaan de meeste studenten die vierde over. Het gaat om goed scoren op een imperfecte meting.”

Als het niet in het tentamen komt, leren ze het niet?

„Precies. Studenten zijn daar erg mee bezig, merk ik. ‘Meneer, komt dit in de toets?’ Het laat zien hoe het toetssysteem faalt. Dat is ontzettend jammer, want de universiteit moet ook een plek zijn waar je leert om kritisch na te denken. Dat wordt nauwelijk getoetst.”

Werkt een streng bindend studieadvies die houding niet juist in de hand?

„Dat blijkt niet uit mijn onderzoek. Het probleem ligt volgens mij niet bij het bsa, maar bij de druk van de overheid op universiteiten om studenten snel door de studie te loodsen. Universiteiten worden betaald per student en hebben er baat bij om die zo snel mogelijk af te leveren. Ik vind het niet vreemd om hoge eisen te stellen, maar je moet wel de juiste eisen stellen. En goede toetsen maken.”

Wat is een goede toets?

„Dat is een ingewikkelde vraag, maar het komt erop neer dat je een gevarieerd pakket maakt waarbij je zo dicht mogelijk op het leren zelf zit. Waarbij je kennis ook test met open, toepassingsvragen. Het liefst zou ik zien dat een docent in gesprek gaat met studenten. Dan hoor je of ze de stof echt begrijpen.”

Maar met honderden studenten in een opleiding…

„… is dat vrijwel onmogelijk.”